Drie organisaties waren de afgelopen dagen in het nieuws: Staatsbosbeheer, LTO en Urgenda.

Staatsbosbeheer
Naar aanleiding van het 120-jarig bestaan van Staatsbosbeheer schrijft de Volkskrant op 13 september 2019 over het vijfjarenondernemingsplan uit 2015, dat als titel heeft: ‘Ziel en Zakelijkheid’. Wat zegt zo’n titel? Die zegt dat zakelijkheid wellicht verder gaat dan de ziel (i.e. bosbeheer) en gericht is op de opbrengsten uit houtkap en recreatie. De missie staat beschreven als ‘beschermen, beleven en benutten’; volgens een woordvoerder in die volgorde. De vraag is of die volgorde altijd wordt aangehouden. Er worden bomen gekapt om ruimte te maken voor windmolens. Staatsbosbeheer heeft er al elf op eigen terrein staan en er zijn er nog 10 gepland. Zelfs Natuurmonumenten vraagt zich af waarom er uitgerekend in kwetsbare natuurgebieden ook nog duurzame energie moet worden opgewekt. Staatsbosbeheer beschouwt dat als zijn wettelijke taak: het duurzaam tot nut brengen van de toevertrouwde terreinen. Het is behoorlijk opmerkelijk dat Staatsbosbeheer die taak interpreteert als bomen kappen en energie opwekken. Staatsbosbeheer beschouwt zich ook niet als een pure natuurbeschermingsorganisatie, maar als een groen nutsbedrijf. Misschien moet de Tweede Kamer hier eens op korte termijn vragen over gaan stellen. De Wageningse hoogleraar Frank Berendse is van mening dat Staatsbosbeheer een gewone overheidsorganisatie zou moeten worden, die natuurbescherming als eerste prioriteit beschouwt. Daar sluiten we ons graag bij aan! Misschien is er dan reden voor een bescheiden feestje.

LTO
Op 12 september 2019 publiceerde LTO haar bijdrage aan het adviescollege Stikstofproblematiek. In Nieuwe Oogst verwoordt LTO-voorzitter Marc Calon drie oplossingsrichtingen om ‘Nederland van het stikstofslot te verlossen’.
* inzet op minder stikstofemissies door alle betrokken sectoren, inclusief de veehouderij;
* maatwerk per gebied om kwetsbare natuur te beschermen;
* een realistische en veilige drempelwaarde voor verwaarloosbare stikstofuitstoot.
We hebben al eerder aangegeven dat de stikstofproblematiek niet alleen maar in de schoenen van de landbouw kan worden geschoven, maar Calon geeft er wel een aparte draai aan. Hij beweert dat de ammoniakuitstoot sinds 1990 met meer dan de helft is teruggebracht en dat het ‘stikstofslot’ de boeren hindert in het investeren om die uitstoot nog verder terug te dringen. Dat is niet wat het Europese Hof van Justitie en de Raad van State hebben gesteld in de toelichting op hun uitspraak over de PAS. En hoe vrijblijvend of dwingend is de inzet op minder emissies…?
Calon pleit ervoor om niet meer uit te gaan van een soort gemiddelde kritische depositiewaarde, maar per gebied specifieke afwegingen te maken ten aanzien van natuur, woningbouw, land- en tuinbouw. Daar zitten voordelen aan, maar omdat stikstof tamelijk grote afstanden kan afleggen voordat hij neerslaat, zeker ook nadelen. Tot slot wil hij geen ‘stikstofslot’ meer voor activiteiten die een verwaarloosbare emissie voor natuurgebieden zouden hebben. Al die ‘verwaarloosbare’ emissies samen vormen echter ook weer een niet te negeren stikstofbron. En wat is verwaarloosbaar?
Het zou o.i. goed zijn als:
# er meer aandacht komt voor het waarom van de uitspraak van de Raad van State. De Raad heeft niet de bedoeling gehad om Nederland ‘op slot’ te zetten, maar om de veiligheid van ons leefklimaat op korte en lange termijn veilig te stellen;
# iedereen zijn effort steekt in duurzame ontwikkelingen in plaats van mazen in de wet op te zoeken om onder de stikstofuitstootbeperkingen uit te komen, ook al betekent dat niet automatisch meer dat economische groei vanzelfsprekend is.

Urgenda
De Telegraaf en De Volkskrant berichten allebei dat de uitspraak van het Gerechtshof in Den Haag over (het tempo rond) het terugdringen van broeikasgassen in stand kan blijven. De plaatsvervangend procureur-generaal en de advocaat-generaal adviseren de Hoge Raad om het vonnis (dat de Nederlandse overheid verplicht om vóór het eind van 2020 de broeikasgasuitstoot met 25% te hebben verminderd ten opzichte van 1990) te handhaven. De Hoge Raad hoeft het advies niet te volgen, maar doet dat in de regel wel. De uitspraak is op 20 december 2019.

Rol van de overheid
Indien de overheid Staatsbosbeheer weer een overheidsorganisatie zou maken, met natuurbeheer als prioriteit, wanneer de overheid serieus zou willen werken aan de reductie van de stikstofdepositie en indien de overheid nu eens vaart zou maken met de uitvoer van het Urgenda-vonnis, dan is er nog hoop voor het behoud en de versterking van ons leefklimaat. Dan kunnen we ophouden met het kappen van bomen. Dan ontstaat er hoop voor het behoud van de Sallandse Heuvelrug (en dan niet met kaalgeslagen heuvels, zonder humuslaag en overal heide, waar de zuurgraad steeds slechter wordt, omdat niemand de problemen bij de bron aanpakt). Het wordt tijd voor het nieuwe denken!