Wat zijn eigenlijk de missie en visie van Staatsbosbeheer? In de hoofdlijnen komt het woord natuur niet direct voor. Wel “met ziel en zakelijkheid”. En, ook voor 2020, drie resultaatgebieden: beschermen, beleven en benutten. Er zit een duidelijk verband tussen dat benutten en die zakelijkheid.

Het verhaal
Staatsbosbeheer zoekt naar balans tussen beschermen, beleven en benutten. Voor de Sallandse Heuvelrug lijkt er enige discrepantie tussen visie en werkelijkheid te zijn.
Staatsbosbeheer hecht aan goede relaties met o.a. particulieren. Men brengt natuur dichter bij de mensen, nu en in de toekomst.
Een belangrijke taak is het behoud en de ontwikkeling van landschappen. “Bij Staatsbosbeheer beschermen we de natuur. Dat betekent goed beheer van de gebieden en een zo groot mogelijke biodiversiteit”.
Men ziet het ook als taak om de natuur duurzaam te benutten. Men oogst vernieuwbare grondstoffen als hout en biomassa.
Staatsbosbeheer zegt voortdurend op zoek te zijn naar de juiste balans.

Balans
Op zoek naar de juiste balans. Heeft Staatsbosbeheer die balans al gevonden en kan die balans nog veranderen? De ene keer meer beschermen, de andere keer meer benutten. Hoe weten burgers van ons land, die natuur willen beleven, waar ze aan toe zijn?

Convenant Rijk en Staatsbosbeheer
Op 4 december 2014 is er een convenant tussen het Ministerie van Economische Zaken en Staatsbosbeheer afgesloten. In de vierde overweging staat dat Staatsbosbeheer een groter bedrijfsmatig en maatschappelijk rendement moet realiseren en zoveel mogelijk eigen middelen moet genereren. In paragraaf 3 (Ruimte voor ondernemen) staat in artikel 4 dat Staatsbosbeheer streeft naar het vergroten van inkomsten uit de markt en naar een jaarlijkse groei van deze inkomsten ten opzichte van de totale inkomsten. Daartoe mag Staatsbosbeheer objecten exploiteren die het beheert. Ook al staat er in artikel 5 dat ‘behoud en adequaat beheer van terreinen’ het uitgangspunt is, er bestaat wel degelijk een spanningsveld tussen de resultaatgebieden beheren en benutten.

Visie en beleid hout en bos
Staatsbosbeheer gaat pragmatisch met dat spanningsveld om. “In het ene bos ligt het accent op beschermen, in het andere meer op recreatie of op houtproductie. We maken die keuze voor een heel bos of voor een flink deel van het bos en niet op elke vierkante meter opnieuw”. Dat doet een beetje vrezen voor het toeristische gebied Sallandse Heuvelrug, waar Staatsbosbeheer blijkbaar de scherpe keuze heeft gemaakt om het gehele gebied te benutten. “Staatsbosbeheer stemt de intensiteit van benutten en de schaal van de beheeringrepen daarop af (op de verschillende functies (recreatie, natuur, houtproductie), CvD). In minder toeristische gebieden kan het accent sterker op de productie van (rond)hout liggen. Uitgangspunt zijn in alle gevallen behoud en versterking van het bos als ecosysteem en een duurzame handelwijze gericht op een veerkrachtig en toekomstbestendig bos”. Het is best lastig om van de visie en van dat uitgangspunt iets te herkennen op de Sallandse Heuvelrug.

Goed voor de natuur?
Als je als Staatsbosbeheer door het rijk en provincies wordt gedwongen om jaarlijks meer eigen middelen te genereren en daarvoor te beheren objecten mag exploiteren, dan is het lastig te verdedigen dat je altijd de juiste balans vindt tussen beheren en benutten. Gesteund door een ontwikkelopgave rond de instandhouding van het korhoen is het niet zo moeilijk om argumenten te verzinnen die leiden tot de kap van vele hectaren bos. Herstel van de natuur, biodiversiteit, terug naar oorspronkelijke vegetatie, maar blijkbaar zijn dat vooral argumenten om hout te oogsten, waarmee de eigen organisatie in stand moet worden gehouden. Inhoudelijke vragen van omwonenden over de maatregelen worden niet (serieus) beantwoord. Voor omwonenden van het gebied is het vreselijk om te constateren dat een groot bosgebied met zijn eigen biodiversiteit teloor gaat vanwege een convenant waarin staat dat de terreinbeheerders steeds meer hun eigen broek moeten ophouden. Het is nog niet te laat. Maar moet iedereen die zijn standpunt kracht bij wil zetten dan met trekkers naar Den Haag? Laten we vooral wat tijd inbouwen (na ruim 20 jaar Natura2000 maakt dat ook niet meer uit). Voordat een eventuele kap van start gaat, moet er een totaalvisie komen op land- en bosbouw en klimaatvraagstukken in Nederland. Dan zal blijken dat we elke boom heel hard nodig hebben!