Vol trots kondigde Staatsboswachter Ine Nijveld in de HoltenExtra van 24 september aan dat er op de Sallandse Heuvelrug een terrein van in totaal 12 hectare bos is aangewezen, waarin de komende honderd jaar geen onderhoud of kap meer zal plaatsvinden. Ze noemen het ‘het Bos dat van zichzelf is’.
Wat houdt dit in?
Nijveld geeft aan dat Staatsbossen normaal gesproken ‘vakkundig’ worden beheerd, dat er voor elk perceel een plan is, dat er wordt gekapt en weer aangeplant, dat langs paden de dode takken worden verwijderd, dat er andere boomsoorten worden geplant om de natuur weerbaarder te maken tegen klimaatverandering en dat alles wordt getest, gemeten en geanalyseerd. In het ‘Bos dat van zichzelf is’ gaat dit alles niet meer gebeuren. Er komt geen hek omheen en het gebied kent geen paden.
Wel of geen beheer?
Binnen de wereld van bosbeheer en -exploitatie kent Nederland twee hoofdstromingen:
1. zij die vinden dat het meevalt met de ontbossing in ons land. Bos wordt kleinschalig en zorgvuldig beheerd. Kaalkap kan geen kwaad voor het bos noch voor de bijbehorende biodiversiteit. Een aanhanger van deze richting is bijvoorbeeld Frits Mohren, verbonden aan de universiteit van Wageningen.
2. zij die vinden dat de bosnatuur zijn vrije gang moet gaan. Elk ingrijpen, zeker kaalkap, heeft negatieve gevolgen voor bosvolume, CO2-opslag en biodiversiteit. Aanhangers van deze richting zijn oud-rentmeester van Het Loo Jaap Kuper (‘Eigenlijk moet je aan een bos niets doen!’) en Frits van Beusekom, oud directeur van Staatsbosbeheer.
Sallandse Heuvelrug
Hoe zit Staatsbosbeheer (en Natuurmonumenten) hier nu in? Enerzijds is men nog steeds van plan om aan de westkant van de Sallandse Heuvelrug een enorm gebied te ontbossen teneinde een corridor aan te leggen tussen heide en landbouwgebied en anderzijds kiest men voor een (bescheiden 12 hectare) bos dat van zichzelf is. Het beleid is niet makkelijk te volgen. Door alles een beetje te doen, kun je naar buiten toe altijd wel een doelgroep blij maken met de ene of de andere activiteit. De vraag is of ‘alles een beetje doen’ effectief is en op lange termijn bijdraagt aan oplossingen voor klimaatverandering en behoud van de biodiversiteit.
Kaalkap
Het Landelijk Beheer Bos- en BomenBescherming (LBBBB) stelt dat (ook bescheiden) kaalkap als vorm van regulier beheer leidt tot soortenarme, uniforme bossen, opgedeeld in homogene percelen van verschillende jaargangen. De verdere ontwikkeling van het bosecosysteem naar oudere stadia, met een veel rijkere biodiversiteit, wordt ermee geblokkeerd. Kaalkap is, ongeacht de schaal, schadelijk voor de biodiversiteit, de CO2-opslag, de bodemkwaliteit en het klimaat. Daarmee is kaalkap in flagrante tegenspraak met de ambities en doelen van de Bossenstrategie! Staatsbosbeheer past kaalkap al sedert een tiental jaren standaard toe in zijn multifunctionele bossen, ter grootte van 1% van het areaal per jaar, met een omlooptijd van maximaal honderd jaar. De politieke besluitvorming over de Bossenstrategie in de Tweede Kamer is al meer dan een jaar gaande, maar stagneert tot nog toe, met name als gevolg van dit controversiële punt.
Tot slot
Als Staatsbosbeheer daadwerkelijk gelooft in het’ Bos dat van zichzelf is’, laat het dan nog eens héél goed nadenken over de gevolgen van de nog immer niet afgeblazen kapplannen voor tientallen hectaren bos aan de westkant van de Sallandse Heuvelrug.