Stikstofcrisis reëel?
Ronald Plasterk beweert in de Telegraaf van 16 december 2021 dat de ‘zogeheten’ stikstofcrisis alleen in Nederland voorkomt. Hij simplificeert de crisis door slechts onderscheid te maken tussen rijke en arme gronden, afhankelijk van de hoeveelheid stikstof in de bodem. Nederland kent, op de Noordzee na, geen vrije natuur. Alles is aangelegd. Doordat in het verleden kleine stukjes grond zijn aangewezen als Natura2000-gebied, ‘zo klein’ (in combinatie met een dichtbevolkt land), ‘krijg je veel eerder overschrijdingen dan in buurlanden’. Elk Europees land mocht destijds van Brussel zelf aanwijzen wat het in zijn natuurgebieden wilde, maar die aanwijzingen liggen nu voor altijd in beton gegoten vast. Plasterk hekelt het beleid: “We zijn oliedom bezig als we op de ene plaats bossen aanleggen ter wille van de CO2 en op andere plaatsen ten koste van extreem veel geld proberen te voorkomen dat er bossen gaan groeien. Ons land als geheel kent geen stikstofcrisis, net zomin als onze buurlanden, waar ze er nog nooit van gehoord hebben. (…) De stikstofcrisis is een bestuurlijk gecreëerd probleem, en kan alleen bestuurlijk opgelost worden”.
Maatregelen tegen de stikstofcrisis reëel?
In de Volkskrant van 24 december 2021 plaatst het Planbureau voor de Leefomgeving (PbL) grote vraagtekens bij de haalbaarheid van de beleidsdoelen voor stikstof, klimaat en woningbouw in het nieuwe coalitieakkoord. De maatregelen om die doelen te bereiken zijn te zeer gebaseerd op vrijwilligheid. Waar het gaat om de uitstoot van broeikasgassen (o.a. stikstofverbindingen) zijn de reductiedoelen voor 2030 ambitieus, maar weinig realistisch. De plannen moeten nog uitgewerkt worden en ze zijn nu nog dermate ongedetailleerd dat het PbL ze niet heeft kunnen doorrekenen. En feitelijk is er te weinig tijd voor de uitwerking en realisatie van de plannen. Het komende kabinet vertrouwt op vrijwillige medewerking van onder andere boeren en industrie. Het PbL meent ook dat de plannen zullen leiden tot geldverspilling, doordat de verkeerde prikkels worden gegeven (subsidies in plaats van prijsprikkels en wettelijke sancties).
Oplossingsrichting?
Er liggen heel veel grote issues op het bordje van het nieuwe kabinet. Het klimaat- en milieuprobleem is er daar slechts één van, maar dat is wel een belangrijke als het gaat om het geschikt maken van de leefomgeving van ons en van toekomstige generaties. Plasterk heeft een punt dat besluiten uit het verleden helaas blijven doordenderen in het natuurbeheerbeleid. Er zou bestuurlijk heel wat kunnen worden opgelost, bijvoorbeeld door te stoppen met het omvormen van bos naar heide op de Sallandse Heuvelrug (en veel andere Nederlandse gebieden) en te beginnen met een herstelplan voor alle schade die sinds het kabinet Rutte I aan de natuur is toegebracht. Het is echter onverstandig om de fysieke stikstofcrisis te ontkennen en de gecreëerde crisis uitsluitend bestuurlijk op te willen lossen. Er moeten op heel korte termijn dringend maatregelen worden genomen om ons leefklimaat enigszins acceptabel te houden en liefst te verbeteren. Dat zal niet makkelijk zijn, maar onvermijdelijk.