Eind april 2022 schrijft de redactie van de Holten Extra dat de provincie de mountainbikepaden op de Sallandse Heuvelrug in de zomermaanden zal sluiten. Deze paden zijn in de afgelopen 15 jaar door vrijwilligers aangelegd. Reden voor de sluiting is dat er zich veel zandhagedissen en hazelwormen in het mulle zand nestelen, die vervolgens door de fietsen worden overreden. NatuurAlert heeft dit issue twee jaar geleden aanhangig gemaakt bij de provincie.

Overleg
De wielervereniging in Holten heeft (met vrijwilligers) niet alleen enorm veel tijd gestoken in de aanleg en het onderhoud van de mountainbikepaden, maar ook in gesprekken met grondeigenaren en overheden (aldus Wiebe Welgraven namens de wielervereniging in de Holten Extra van 6 mei 2022). Kennelijk is er toestemming gegeven voor aanleg van de paden, zowel door de grondeigenaren als door de overheid. Hij vindt het dan ook niet terecht dat de provincie nu overgaat tot sluiting. “We hebben twee jaar geleden zo’n 100 zandbunkers aangelegd, maar daar is nooit naar gekeken door NatuurAlert”.

Lokale natuurbeschermers
Op de Sallandse Heuvelrug vindt al 20 jaar onderzoek naar reptielen plaats; sinds 2018 ook op de mountainbikeroutes. Juist daar (en met name op de ‘blauwe’ route) bleken vele zandhagedissen en hazelwormen te worden doodgereden. Lokale natuurbeschermers hebben contact opgenomen met Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en met de provincie Overijssel. Daar kregen ze geen gehoor. Ondanks dat de drie instanties een zorgplicht hebben voor genoemde dieren, vond de provincie een onderzoek naar de reptielen of een ontheffingsprocedure niet nodig. Daarom wendden de lokale natuurbeschermers zich in september 2020 tot NatuurAlert.

Tekort geschoten
Doordat NatuurAlert de provincie en de terreinbeheerorganisaties aansprak op de wettelijke plicht tot handhaving van de wet Natuurbescherming, zette de provincie met tegenzin en vertraging diverse onderzoeksbureaus in. Eén daarvan, ENVIR, gaf aan dat ‘de provincie op grond van de wet Natuurbescherming eerst onderzoek had moeten laten verrichten naar de reptielen op de Sallandse Heuvelrug, voordat zij toestemming gaf voor de aanleg en het gebruik van de MTB-route en dat er door het gebruik van de betreffende MTB-route sprake is van het opzettelijk doden van de reptielen’.

Patroon
Noch de provincie, noch Staatsbosbeheer of Natuurmonumenten hebben zich de moeite getroost om de juiste juridische weg te bewandelen voordat ze toestemming gaven voor de aanleg van de paden. Dat is buitengewoon treurig voor allen die zich zó hebben ingezet om de MTB-routes te realiseren en te behouden. Uiteraard ook voor de reptielen. Het was te voorkomen geweest wanneer genoemde instanties zich echt met natuurbescherming hadden bezig gehouden en de wet hadden nageleefd.

Hadden dezelfde instanties zich niet ook sterk gemaakt voor de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS)? Door erop te vertrouwen dat de uitstoot van stikstof in de toekomst zou worden verminderd, ontstond er zogenaamd meer ruimte voor economische ontwikkeling. Boeren mochten er, door de geruststelling vanuit provincie, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten, op vertrouwen dat ze vergunning zouden krijgen om hun bedrijven uit te breiden. Vele boeren investeerden daarom in nieuwe stallen en dieren. Ook voor hen was het buitengewoon treurig dat de Raad van State de PAS afkeurde en daarmee de provincie terugfloot. Ook dit was te voorkomen geweest wanneer genoemde instanties zich echt met natuurbescherming hadden bezig gehouden en de wet hadden nageleefd.

Dezelfde drie partijen beloven ons al jaren natuurherstel op de Sallandse Heuvelrug. Wat we krijgen, is méér heide ten koste van bos. Wat is er in lange tijd feitelijk bereikt als het gaat om natuurherstel? Hopelijk gaan ze zich minder richten op natuurverandering, maar op natuurbescherming. En laten ze daarbij de wet Natuurbescherming en de Omgevingswet goed in de gaten houden.

Natuurbescherming
In de Volkskrant van 4 juni 2022 staat een uitgebreid artikel over de slechte waterkwaliteit in Nederland. Binnen Europa bungelen we onderaan. Het pakket aan maatregelen “schiet tekort om de kwaliteit van alle Nederlandse wateren in 2027 op te stuwen tot ‘goed’ volgens de Europese richtlijnen”. En toch gaat het hier om een dwingende verplichting. “Alleen al op het criterium stikstof zal bij het huidige beleid slechts 55 procent van de wateren voldoen in 2027”, aldus het Planbureau voor de Leefomgeving. Voor ons eigen welzijn, voor ons leefklimaat en voor onze overleving is een gezonde natuur van vitaal belang. Je vraagt je steeds meer af of de overheid hiervan voldoende doordrongen is.

Verkeerde weg
Door decennialang vrijwel uitsluitend te kiezen voor economische ontwikkeling en groei, loopt onze overheid nu keihard achter de feiten aan. Het is niet dat de problematiek rond een gezonde natuur ineens op het dak van de overheid valt. De politiek heeft er al die tijd willens en wetens aan bijgedragen. Suggesties vanuit wetenschap en burgers werden systematisch terzijde geschoven, want niet in het belang van economische groei. Het is nog niet te laat, maar had de overheid maar eerder naar lokale natuurbeschermers geluisterd!