Op 22 juni 2023 kwam er een aap uit de mouw. Stichting Agrifacts is erin geslaagd informatie boven tafel te halen, die een kijkje geeft in de werkwijze van de Nederlandse politiek en de rol van Staatsbosbeheer.
Stichting Agrifacts (STAF), opgericht in 2018, is een initiatief van de boer Jan Cees Vogelaar. STAF stelt zich ten doel om aannames die ten grondslag liggen aan het land- en tuinbouwbeleid in Nederland met metingen en feiten te bevestigen of juist te ontkrachten.
Stikstofmaatregelen
Het is al enige tijd duidelijk dat stikstofverbindingen een negatieve invloed zouden hebben op de natuur. Het verkeer is verantwoordelijk voor de ene soort stikstofverbindingen en de landbouw voor een andere soort. De maximum snelheid op de snelwegen is sinds maart 2020 (voor een aantal uren per dag) teruggebracht tot 100 km/u. Wat is het effect daarvan geweest? Heeft de overheid met objectieve metingen de situatie van vóór 2020 tot nu duidelijk inzichtelijk gemaakt voor de burger?
Voor de emissies uit de landbouw had de overheid slechts één remedie: gedwongen sluiting van boerenbedrijven. Op welke wijze meet de overheid stikstofemissies en het effect van deze nogal drastische maatregel? Zijn de stikstofverbindingen uit de landbouw (ammoniak) de enige oorzaak van de geclaimde achteruitgang van de natuur? Of is er altijd sprake van een combinatie van factoren? Op welke wijze kan de overheid objectief de staat van de natuur meten (behalve door wat planten en dieren te tellen), laat staan de voor- of achteruitgang van de natuur? Is de aanwezigheid van bramen, brandnetels en pijpestrootje een indicatie van uitsluitend en alleen te hoge stikstofdepositie? De Nederlandse overheid kent een aantal instandhoudingsdoelen. Dat houdt in dat de natuur niet achteruit mag gaan; niet noodzakelijkerwijs dat de natuur hersteld of uitgebreid moet worden. Spelen er andere factoren een rol bij de keuze van en de fanatieke focus op de stikstofmaatregelen?
Landbouwgrond
Nederland heeft een gering oppervlak. Toch willen we de beperkte grond voor zoveel mogelijk doelen benutten: om te wonen, te werken, te recreëren, te reizen, noem maar op. De landbouw heeft relatief veel grond nodig om de gewenste productie van agriproducten te realiseren. Daar is Nederland groot mee geworden. In de huidige tijd is er schaarste aan ruimte om woningen te bouwen en kunnen verplichte natuurdoelen door versnipperde kleine natuurgebiedjes nauwelijks gehaald worden. Voor de overheid is het heel aanlokkelijk om een deel van de landbouwgrond te bestemmen voor andere doeleinden. Waar anders moeten er woningen komen en waar anders moeten er bomen worden geplant, die de schrikbarende houtkap moeten compenseren?
STAF
Hoewel stikstofminister Christianne van der Wal vorig jaar op Kamervragen had geantwoord dat natuurorganisaties geen lijst hadden mogen aanleveren met gewenste landbouwgronden, blijkt de waarheid toch iets anders. De Stichting Agrifacts (STAF) publiceerde een artikel, onderbouwd met originele bronnen, waaruit blijkt dat Staatsbosbeheer wel degelijk een lijst heeft ingeleverd met gronden buiten het Natuurnetwerk Nederland (NNN) en buiten Natura2000. Deze gronden zouden bedoeld zijn voor herstel van en creatie van nieuwe natuur. Het gaat om maar liefst 53 percelen die geschikt zouden zijn voor natuurontwikkeling, maar waar andere partijen die betrokken zijn bij gebiedsontwikkeling niet in zijn meegenomen. Een aanzienlijk aantal van die percelen is nu in handen van boeren.
Politiek
Het is het zoveelste voorbeeld van politieke besluitvorming waar het woord ‘transparantie’ niet op van toepassing is. Het is een praktijk die in een democratische rechtsstaat als dubieus beschouwd kan worden. Het is een praktijk die voeding geeft aan de gedachte dat de burger niet eerlijk wordt voorgelicht, waar het gaat om het effect van stikstofverbindingen op natuur en om de behoefte aan land voor andere doeleinden dan landbouw. Overal waar ‘te’ voor staat, is niet goed (behalve tevreden…) en dat geldt ook voor teveel stikstofdepositie. Het is zeker aan te raden om de uitstoot van stikstof te beperken. De vraag is alleen of de gekozen maatregelen (het al dan niet gedwongen sluiten van landbouwbedrijven) de juiste zijn voor de natuur of slechts andere doelen beogen. Een andere vraag is hoeveel apen de overheid nog meer in de mouw heeft, waar we op dit moment nog niks van weten!