Op 10 januari 2019 stond er in de Stentor een sfeerimpressie van de eerste boskap op de Sallandse Heuvelrug (het niet MER-plichtige gedeelte is al gekapt). De kop boven het stuk was “Duizenden bomen gekapt; geen natuurramp maar natuurbeheer”. Het ging om een vanuit Tubantia doorgeplaatst artikel dat fungeerde als spreekbuis van Staatsbosbeheer en elke vorm van wederhoor ontbeerde. Wanneer is het geen natuurramp maar natuurbeheer?
Grootschalig project of regulier beheer
Je kunt je verliezen in definities. Dat is niet onze bedoeling. Van Dale echter omschrijft ‘beheren’ met “als verantwoordelijke zorg dragen voor”. Welk natuurbeheer, welke zorg heeft er in de afgelopen decennia plaatsgevonden dat er nu zulke drastische maatregelen nodig zouden zijn? Op basis waarvan meent Staatsbosbeheer dat de maatregelen zullen leiden tot de gewenste doelstellingen? Welke doelstellingen zijn dat precies (zonder te vervallen in algemeenheden als ‘herstel van de biodiversiteit’)? Wat zijn de gevolgen voor de huidige flora en fauna? Hoe komt het dat eerder (van bos naar heide) omgevormd gebied nu is overwoekerd? Waarom vindt onderhoud plaats met vrijwilligers (scouting, mensen van de paasboakes) en niet met eigen professionals?
De kern waar het om draait, is dat de landbouw in Overijssel hoe dan ook bevoordeeld moet worden. Boeren willen hun bedrijven uitbreiden en zij zullen daarbij meer stikstof gaan uitstoten. Staatsbosbeheer wil ons doen geloven dat men de desastreuze gevolgen van stikstofdepositie (extreme verzuring van de grond, en daardoor verlies aan flora, fauna, insecten en dus biodiversiteit) kan beperken door via de natuur maatregelen te nemen. Door op die manier het paard achter de wagen te spannen en bij afwezigheid van een fundamenteel wetenschappelijke onderbouwing én een plan B, kunnen we bij een programma van dergelijke omvang niet spreken van (regulier) natuurbeheer, van als verantwoordelijke zorg dragen voor, maar dreigt er mogelijk een natuurramp!
Vanuit de wetenschap
Frank Berendse is hoogleraar Natuurbeheer aan de Wageningen University. In de rubriek Opinie & Debat bracht hij op 24 januari een artikel in bij de Volkskrant, waaruit we graag een paar van zijn standpunten naar voren willen brengen:
* De noodzaak om in Nederland de klimaatdoelstellingen te halen is onbetwistbaar.
* Het Nederlandse platteland is verworden tot een ecologische woestijn, verstikt onder een deken van stikstof en landbouwgif.
* Natuur en schone landbouw zijn essentieel voor de ontwikkeling van het immuunsysteem bij kinderen.
* Het Deltaplan Biodiversiteitsherstel (zie ook ons stuk 27) gaat voorbij aan het te kleine natuurareaal en de extreem vervuilende landbouw.
* Door het natuuraankoopbeleid te versoberen, haalt het kabinet de norm voor natuuroppervlak uit een VN-akkoord niet.
* Door het Deltaplan komt schone landbouw geen stap dichterbij. Alleen via fiscaal beleid op voedselproducten (vervuilende producten worden duurder dan natuurvriendelijke producten) kan de veestapel inkrimpen en het mestoverschot dalen.
* Ecologen die de overheid adviseren zouden dat vanuit een wetenschappelijk neutrale rol moeten doen, zich niet op voorhand moeten aanpassen aan poldermodelcompromissen en objectief moeten uitleggen hoe de natuur werkt.
* Natuurmonumenten en het Wereld Natuurfonds hebben jarenlang weggekeken van de grote problemen op het Nederlandse platteland en zij weigeren nog steeds om zich sterk te maken voor echte oplossingen.
* “Gelukkig ontstaat er in hoog tempo een nieuwe natuurbeschermingsbeweging bestaande uit tal van kleine burgerinitiatieven die wel bijdragen aan een echte toekomst voor de natuur”.
De overheid als serieuze gesprekspartner
Serieus natuurbeheer verdient ons aller aandacht en zeker die van de provincie Overijssel, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten waar het gaat om onze Sallandse Heuvelrug.