Het is bijna oktober 2019 en nog steeds hebben we van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten niet de verlossende woorden gehoord dat het bos op de Sallandse Heuvelrug verder gespaard zal blijven. En dat ondanks alle leden- en expertraadplegingen. Ook de provincie geeft geen duidelijkheid. Inmiddels is er genoeg kennis beschikbaar over de gevolgen van de voorgenomen maatregelen om af te zien van boskap. Als bewoners hebben we meer dan de nodige input geleverd. Zo hebben we destijds bijvoorbeeld zienswijzen voor de MER ingediend. Hebben die enige invloed gehad?
Twee voorbeelden
Rijkswaterstaat (RWS) is voornemens het bos langs de A28 bij Nunspeet flink uit te dunnen (De Stentor, 23-09-2019). “Vrijwel alle naaldbomen verdwijnen in een strook van 80 meter breed, inclusief de circa 30 meter brede snelweg. Het gaat om bomen aan beide zijden van de A28 en in de karakteristieke middenberm”. De bomenkap zou te maken hebben met bosbrandgevaar. Wanneer was er voor het laatst brand en hoe ‘schandalig’ lang heeft RWS die ‘levensgevaarlijke’ situatie gedoogd, zonder maatregelen te nemen? Elke boom kan branden. Als je de redenering van RWS doortrekt, zouden alle bomen gekapt moeten worden. Pas dan sluit je risico’s uit. Kortom, brandgevaar lijkt ons in dit geval geen goed argument.
In Friesland, bij Munnekezijl, heeft een Amsterdams bedrijf 39 hectare bos gekapt om er een zonnepark te realiseren. Dat moet overigens 78 hectare groot worden. Provincie en het bedrijf steggelen nu over de noodzaak van herplant (van slechts 10 ha); er wordt een vrijstelling gegeven voor 29 ha (Fries Dagblad, 23-09-2019)! Heeft er in beide voorbeelden dan geen Milieu Effect Rapportage (MER) plaatsgevonden?
Wat is een MER?
Volgens Wikipedia behelst een MER het in beeld brengen van de milieugevolgen van een (overheids-)besluit, voordat het besluit wordt genomen. De onderzoeksresultaten worden gepubliceerd in het milieueffectrapport. Zo’n rapport wordt opgesteld bij activiteiten en projecten die mogelijk belangrijke nadelige gevolgen voor het milieu hebben.
De Groene
Op 24 juli 2019 verscheen er in De Groene Amsterdammer een reportage over de stille dood van de milieueffectrapportage. Het blad stelt dat de overheid het hoeden van het milieu bewust heeft afgestoten, waardoor het rijk, de provincies en gemeenten tegenwoordig ‘half blind’ vergunningen verstrekken. Ze stemmen in met grote projecten zonder goed in kaart te hebben gebracht wat de milieueffecten zijn. Terwijl milieuproblemen zoals klimaatverandering en luchtvervuiling alleen maar nijpender worden, zijn landelijke milieunormen afgezwakt en worden verantwoordelijkheden afgeschoven op lokale overheden. De overheid weet vaak helemaal niet hoeveel CO2, fijnstof, stikstof of stank een nieuwe fabriek of stal werkelijk uitstoot, en hoeveel schade dat toebrengt aan lucht, klimaat of natuur. Oud-Eerste-Kamerlid van de VVD Niels Ketting (tussen 1998 en 2014 voorzitter van de onafhankelijke expertcommissie die de MER-rapporten beoordeelt) spreekt van een “platvloerse bezuiniging, een naïeve marktwerkingsgedachte, een ongemotiveerde preferentie voor de economische kant van de zaak, en een totale veronachtzaming van de zachte waarden van de maatschappij, zoals milieu en leefomgeving”. In verband met de recessie heeft de overheid de MER sinds 2010 systematisch de das omgedraaid, teneinde de economie uit het slop te trekken.
Sallandse Heuvelrug
De Groene citeert een anoniem gebleven ambtenaar: “Wanneer omwonenden of milieuclubs in het verweer komen, begint het ‘wegschrijven’. ‘Als we zienswijzen ontvangen, gaan we elk argument onderuit halen. Mensen ontvangen een keurig antwoord, maar de conclusie staat al vast: de bezwaren zijn ongegrond’”. Dat is een zeer herkenbaar beeld. Namens de Helhuizen hebben we diverse zienswijzen voor de MER rond de ‘natuurherstelmaatregelen’ op de Sallandse Heuvelrug ingediend. Ook mensen van buiten de Helhuizen hebben dat gedaan. In totaal zijn er 100 zienswijzen ingediend bij de provincie Overijssel. Deze slager mag zijn eigen vlees keuren. Vanuit die rol zijn vrijwel alle honderd zienswijzen ongegrond verklaard. Een paar heel kleine zienswijzen, veelal inmiddels uitonderhandeld met de indieners én opgevoerd door een advocaat (!), zijn wel gehonoreerd. Onze zienswijze over bijvoorbeeld de milieugevolgen dat het omhakken van bos zou leiden tot verminderde CO2-invang, werd afgedaan met “CO2 staat niet in deze opgave”. Het is een oneerlijke strijd. De overheid opereert vanuit een machtspositie en baseert zich, om haar moverende redenen, louter op economie en geld. Milieu en leefklimaat zijn secundair geworden. En dat is in deze tijd gewoon niet meer voorstelbaar.