Hoe zat het ook al weer? Op vragen vanuit de Helhuizen antwoordde de provincie Overijssel meer dan twee jaar geleden: “De natuurdoelen voor dit Natura2000-gebied liggen vast in het onherroepelijke aanwijzingsbesluit dat door het Rijk is genomen. In de PAS-gebiedsanalyse en het Natura2000-beheerplan voor de Sallandse Heuvelrug staan de maatregelen om deze natuurdoelen te realiseren. Het PAS is op 1 juli 2015 in werking getreden en Natura2000-beheerplan is in augustus 2016 onherroepelijk geworden. Daarmee staan ook de natuurherstelmaatregelen vast”.
Europese Hof en Raad van State
Door uitspraken van het Europese Hof en van de Raad van State is er een streep getrokken door de PAS. De natuurherstelmaatregelen van de provincie zijn daardoor ontdaan van hun basis. Het zou bijzonder merkwaardig zijn indien de provincie onverkort vasthoudt aan de bestaande plannen.
Totstandkoming PAS
Op 28 oktober 2019 kwam De Volkskrant met een onthullend verslag over de totstandkoming van de PAS. Het idee achter de PAS was het op de pof verlenen van vergunningen, zodat op korte termijn vervuilende economische activiteiten konden worden toegestaan. Er waren vijftien opdrachtgevers: drie ministeries en twaalf provincies. Elk van hen streed om het hardst om hun eigen activiteiten onder de PAS-regeling te laten vallen. Echter, niemand was formeel de baas over de PAS. “Het ministerie van LNV was formeel ‘systeemverantwoordelijk’, maar de veertien andere opdrachtgevers hadden hun eigen bevoegdheden. De provincies moesten het natuurherstel vormgeven, hoewel niemand kon controleren of ze dat ook deden. De boeren zouden op basis van vrijwilligheid hun uitstoot verminderen, maar ook daar ontbrak het overzicht“.
Highlights uit Volkskrantartikel
- De in 2016 aangestelde programma-manager hield er na anderhalf jaar mee op, omdat hij geen toekomst meer zag in de PAS.
- De balans tussen economie en natuur viel binnen de PAS erg nadelig uit voor de natuur.
- Er was geen enkel alternatief voor de PAS. “Hoe richten we ons land in?”
- Buiten de opdrachtgevers is er altijd twijfel geweest over de juridische houdbaarheid van de PAS. Die twijfel werd niet serieus genomen.
- Gaande het proces werden activiteiten met een uitstoot van minder dan 0,05 mol/ha/jaar niet langer vergunningsplichtig. Echter, nu werd het onbewijsbaar dat er geen extra schade werd aangericht zonder te weten wat de uitstoot is. Staatssecretaris Dijksma wuifde de bezwaren weg.
- Na mei 2017 drong bij de overheid het besef door dat de PAS mogelijk geen stand ging houden. Met een rapport over de mogelijke gevolgen (terugtrekking van verleende vergunningen en verslechtering van Natura2000-gebieden) werd niets gedaan. De minister kreeg het nooit onder ogen.
- Ondanks de uitspraak van het Europese Hof (7 november 2018) besluiten de opdrachtgevers op 15 november dat de PAS door kan gaan. Een kritische analyse van nota bene de provincie Overijssel moest nadrukkelijk onder de pet blijven. Ook Brabant verzet zich. De landsadvocaat wordt ingezet om de kritiek de kop in te drukken. Provincies werden ten onrechte gerustgesteld.
- Tegenover de buitenwereld wordt volgehouden dat het Nederlandse systeem aan alle eisen voldoet. Tot op 29 mei 2019 de uitspraak van de Raad van State komt…
Sallandse Heuvelrug
Willens en wetens en tegen alle ratio in heeft de Nederlandse overheid het idee van de PAS doorgedrukt, ook voor (het Natura2000-gebied op) de Sallandse Heuvelrug. De beheerplannen voor dit gebied zijn volledig gestoeld op de PAS Gebiedsanalyse. Ondertussen heeft men aan de noordkant (tussen de Paltheweg en de N35) massaal bomen gekapt. Niet dat omvorming van bos naar bijvoorbeeld heide of stuifzand zou helpen tegen de overdaad aan stikstof, maar even zo goed is het gebied in snel tempo leeggekapt. Het is wrang dat, nu er een streep door de PAS is gehaald, de natuur eerder achteruit is geholpen dan hersteld. Nog wranger is het dat zogenaamde natuurbeheerorganisaties zich voor dit karretje hebben laten spannen. Er is nog hoop. Nederland zal elke boom die we nog over hebben, moeten laten staan en nieuwe bomen moeten gaan planten waar ze eerst zijn weggehaald. Dat is niet alleen goed voor de biodiversiteit (in Natura2000-gebieden), maar ook voor dat andere klimaatissue: de opname van CO2.