De biodiversiteitsstrategie 2030 van de Europese Unie opent met de stelling: biodiversiteit is van ’s werelds grootste regenwouden tot kleine parken en tuinen, van de blauwe walvis tot minuscule schimmels, de enorme variëteit van leven op aarde. Dus ook zeker van een nationaal park als de Sallandse Heuvelrug. Voor een (niet erg concrete) definitie worden we via een voetnoot verwezen naar de website van de Convention on Biological Diversity: (bos)biodiversiteit refereert naar alle levensvormen in een (bosachtig) gebied en hun ecologische rol. De instandhouding van ecologische processen wordt bepaald door de biologische diversiteit. Gelukkig valt er in de strategie zelf meer te lezen.
Biodiversiteit en klimaat
De neergang van de biodiversiteit en de toenemende klimaatproblemen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Om het klimaat beheersbaar te houden, moet de natuur worden versterkt. Naast versterking van watergebieden, moeten bos, grasland en landbouwgrond op een duurzame manier worden beheerd om de uitstoot van broeikasgassen beter op te vangen. Doen we dat niet, dan moeten we rekening houden met bodemdegradatie, met lagere opbrengsten in de landbouw en visserij, met overstromingen en met een verminderd aanbod van medicijnen.
Green Deal
De oorzaak van de afnemende biodiversiteit ligt in niet-duurzaam menselijk handelen. Om de natuur te herstellen wil de Europese Unie bossen, bodems en natte gebieden herstellen en groene ruimtes in steden creëren. In de Green Deal staan een aantal maatregelen, zoals het uitbreiden van organische landbouw, het combineren van landbouw met stroken land waar de biodiversiteit tot bloei kan komen, het tegengaan van de afname van natuurlijke bestuivers, verbeterde afwatering van rivieren, het met 50% reduceren van pesticiden en het planten van drie miljoen bomen.
Bos
De EU focust in eerste instantie op het Europese oerbos. Dat moet beschermd worden. Tegelijkertijd wil ze zoveel mogelijk ander bos beschermen, omdat:
- bos vormt een opslagruimte voor CO2
- er is een direct verband tussen ontbossing en bodemdegradatie
- bos is van enorm belang voor biodiversiteit, klimaat en waterhuishouding, het leveren van voedsel, medicijnen en materialen, bodemstabilisatie en de zuivering van lucht en water.
Daartoe wil de EU niet alleen de kwantiteit, maar ook de kwaliteit en robuustheid van het bos verbeteren. Ook boslandbouw (agroforestry, het beheren van bomen gecombineerd met landbouw of veeteelt) wordt gepropageerd.
CO2
De Europese Commissie gaat een voorstel doen om via juridische maatregelen af te dwingen dat de EU-landen in 2021 gedegradeerde ecosystemen gaan herstellen, in het bijzonder die ecosystemen die de potentie hebben om koolstof in te vangen en op te slaan. Naast veengebieden, grasland en moerasachtige gebieden, denkt de EU vooral aan bos. Daarnaast is het terugdringen van fossiele energiesystemen essentieel voor klimaatbeheersing, voor het herstel uit de Covid-19-pandemie en voor langdurig welzijn.
Stikstof
De Europese Commissie streeft naar het tot nul reduceren van stikstof- en fosforuitstoot die voortkomt uit het gebruik van kunstmest. Via wetgeving en in overleg met de lidstaten zal een uitgebalanceerde mate van bemesting worden vastgesteld en gerealiseerd. Gedurende de levenscyclus van stikstof en fosfor zal er beter op hun effecten worden gemonitord en beheerd.
Citaat
Forests are hugely important for biodiversity, climate and water regulation, the provision of food, medicines and materials, carbon sequestration and storage, soil stabilisation and the purification of air and water. They are also a natural home for recreation and learning about nature. Foresters have a key role to play in ensuring sustainable forest management and in restoring and sustaining biodiversity in forests.
Sallandse Heuvelrug
Het is jammer dat biodiversiteit in de Europese strategie niet duidelijker wordt gedefinieerd. De provincie zal, samen met Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten, volhouden dat de komst of terugkeer van bepaalde plant- en diersoorten dermate belangrijk is dat daarvoor grote stukken bos mogen worden omgehakt. Al jaren vragen we om een impactanalyse naar het verlies aan biodiversiteit die het gevolg is van (het gehele proces van) omvorming van bos naar heide. Die analyse is er niet of die is top secret. De Europese Unie bepleit dat herstel en uitbreiding van bossen noodzakelijk is voor het herstel van biodiversiteit én voor het beheersen van de klimaatproblematiek. Wanneer Nederland serieus werk zou maken van het terugdringen van broeikasgassen en de bestaande heide op de Sallandse Heuvelrug goed zou onderhouden, dan is daar gerede kans op herstel van planten en dieren die Nederland (niet Europa) op de lijst heeft gezet. Tegelijkertijd kan het bos behouden blijven. Sterker nog, door serieus werk te maken van revitalisering en uitbreiding van het bos kan de provincie Overijssel een belangrijke bijdrage leveren aan de biodiversiteits- en klimaatdoelstellingen van de Europese Unie in 2030.