In het AD van 6 juni 2020 stond een uitgebreid artikel, waarin werd gesuggereerd dat volgens Natuurmonumenten de boeren water ‘stelen’ van natuurgebieden. In het bijzonder ging het om Goeree-Overflakkee, Hoekse Waard en Voorne-Putten. In eerste instantie denk je dat het AD het issue een beetje opklopt, maar uit een citaat van een beleidsmedewerker van Natuurmonumenten zou blijken dat “boeren voor het tweede jaar op rij illegaal water wegpompen uit de sloten in het natuurgebied om hun akkers te besproeien”.

Polarisatie
Het is niet erg handig om de boeren via de media van waterdiefstal te beschuldigen, terwijl de boeren ook al zwaar onder druk staan om in het kader van de natuur de uitstoot van stikstof te beperken. Dat roept geheid reacties op uit de agrarische sector. Volgens Nieuwe Oogst van 12 juni 2020 heeft er een ‘stevig gesprek’ plaatsgevonden tussen Natuurmonumenten, LTO Noord en het waterschap. “Veel boeren stellen dat Natuurmonumenten keer op keer de landbouw stigmatiseert”. Hoe kan het nu dat Natuurmonumenten zo onhandig opereert? Nederland heeft een gemeenschappelijk belang rond natuur, landbouw, huizenbouw, verkeer en alles wat er in onze samenleving speelt. Dan moet je met elkaar praten en bepalen hoe je daar gezamenlijk het beste uitkomt; niet puur vanuit het eigen belang redeneren.

Stikstof
Toen in november vorig jaar dertien boerenorganisaties, verenigd in het Landbouwcollectief, met een eigen plan kwamen om de stikstofuitstoot te beperken, schaarde Natuurmonumenten zich vierkant achter stikstofhoogleraar Jan Willem Erisman, directeur van Louis Bolk Instituut. Volgens deze hoogleraar leiden de plannen van het collectief tot een failliet landbouwsysteem en hebben ze negatieve effecten op bodem, water, klimaat en biodiversiteit. Erisman stelt dat het in de plannen van de boeren ontbreekt aan een lange-termijndoel voor de reductie van ammoniak en stikstofoxiden uit de landbouw, gekoppeld aan de instandhoudingsdoelen van de Natura2000-gebieden.

Sallandse Heuvelrug
Natuurmonumenten zat in de Bestuurlijk Adviescommissie voor het beheerplan Natura2000 voor de Sallandse Heuvelrug (bijlage 3 van 042_Beheerplan Natura2000). In de communicatiestrategie (v1.08, februari 2017) staat “Om de kwaliteit van beschermde natuurgebieden (Natura2000) te behouden is de landelijke Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) opgezet. Met de PAS-maatregelen pakken Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten de effecten van de stikstofuitstoot op De Sallandse Heuvelrug aan. Door de natuur in een gebied te versterken gaat deze niet verder achteruit en ontstaat er ruimte voor bedrijven buiten het gebied om uit te breiden”. Met andere woorden: Natuurmonumenten stond destijds vierkant achter de PAS (met extra stikstofdepositie), was bereid tientallen hectaren bos op de Sallandse Heuvelrug te kappen als ‘versterking van het gebied’ en ontbrak het hén aan een lange-termijndoel voor de reductie van ammoniak en stikstofoxiden uit de landbouw, gekoppeld aan de instandhoudingsdoelen van de Natura2000-gebieden.

Water
In De Volkskrant van 10 juli jl. pleit Natuurmonumenten, in het kader van de structurele droogte, voor het verhogen van het waterpeil. Boeren, echter, hebben belang bij een lager waterpeil, om uit te kunnen rijden met zware machines en werktuigen. De krant spreekt van een belangenstrijd. Dat zou het niet moeten zijn. Het is in ieders belang om een goed leefklimaat te hebben, te kunnen beschikken over voldoende voedsel en water (het kappen van bossen draagt niet bij aan de verbetering van de waterhuishouding) én om voldoende inkomen te genereren. Dat is geen belangenstrijd, dat is iets waar we met z’n allen uit moeten kunnen komen. Wellicht zullen vertrouwde patronen, subsidiestelsels en verdienmodellen veranderen, maar het is niet juist om als natuurbeheerorganisatie met het vingertje naar de boeren te wijzen. De boeren zijn hard nodig, ook voor natuurbeheer. Een organisatie als Natuurmonumenten, die tot zeer recent bomen wilde kappen (met alle negatieve gevolgen voor natuur, biodiversiteit, klimaat en waterpeil) en zich niet liet zien in de strijd tegen stikstofreductie (maar de natuur wilde ‘versterken’ met omvorming van bos naar heide), mag wel eens een toontje lager zingen.