Klimaatverandering is een reële dreiging waartegen burgers moeten worden beschermd. Dat is een taak van de overheid, zo bleek uit de uitspraak van het Gerechtshof in de zaak die door Urgenda tegen de overheid was aangespannen. De overheid heeft (daartoe) middelen tot haar beschikking, die door burgers en bedrijfsleven worden afgedragen om alle mensen die hier wonen van diensten te voorzien en te beschermen. Het zal duidelijk zijn dat de overheid zuinig en verantwoord met die algemene middelen moet omgaan.
Zo maar wat berichten uit het nieuws
Onze overheid laat het gebeuren dat ziekenhuizen failliet gaan, waardoor een hele provincie is verstoken van nabije gespecialiseerde gezondheidszorg. Onze overheid blijkt niet in staat om grote ICT-projecten te managen en te monitoren, waarvan grote budgetoverschrijdingen het gevolg zijn. Denk aan het communicatiesysteem C2000. Hetzelfde geldt voor infrastructurele projecten, zoals de Betuwelijn, de Noord-Zuidlijn, tunnels en bruggen. Er zijn grote achterstanden bij de Belastingdienst. Onze overheid bestelt voor miljoenen euro’s de verkeerde reddingsboten en laat defensiepersoneel jarenlang werken met giftige Chroom6-verf. We kregen debacles rond afschaffing van de dividendbelasting, vervoersmiddelen voor de politie, het verbod op Stints, de zomer- en wintertijd. En zo zijn er nog veel en veel meer voorbeelden. Zou het voor mensen die bij de overheid werken moeilijk zijn om zich te verplaatsen in de rol van gewone burger (m/v)? Iemand die iets nastreeft of wil kopen, die zich verdiept in de mogelijkheden en ze afzet tegen het besteedbare saldo op zijn bankrekening? En die niet aan zijn gezin kan verkopen dat het toch een product is geworden dat niet doet of pas veel later doet dan wat vooraf werd gedacht en dat ook nog eens veel duurder is uitgevallen?
Aanpak van broeikasgassen
In de zaak van Urgenda tegen de overheid onderschreef het Gerechtshof de eerdere uitspraak van de rechtbank dat maatregelen van de overheid tekortschoten om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Door die eerdere uitspraak was de overheid al jaren op de hoogte.
Niettemin heeft de provincie Overijssel willens en wetens gekozen om via Natura2000 en de PAS “de natuur weerbaar te maken tegen invloeden van buiten, waardoor er nieuwe economische kansen ontstaan”. De PAS is er vooral op gericht om vergunningen te verlenen aan agrariërs. Met deze vergunningen wordt het hen mogelijk gemaakt méér stikstof en andere broeikasgassen uit te stoten. Het idee was om die extra stikstofdepositie op te vangen via “versterking van de natuur”.
Klimaatdoelen, ook op kleine schaal
Alleen al op de Sallandse Heuvelrug zetten de voorgenomen maatregelen weinig zoden aan de dijk om de zuurgraad van de bodem meetbaar en substantieel te verbeteren. Het effect is dat de biodiversiteit zich navenant ongunstig blijft ontwikkelen. Het aantal insecten neemt af. En juist dat verminderde aantal insecten is een indicatie dat het niet goed gaat met het ecologisch landschap. In diverse documenten van de provincie wordt zelfs een correlatie vermoed tussen de verminderde ecologische draagkracht van de Sallandse Heuvelrug en het zo goed als uitsterven van het korhoen.
Na jaren van overleg is door de provincie besloten om een corridor tussen het heidegebied en het omringende landbouwareaal aan te leggen. Daarvoor moeten er vele tientallen hectaren bos worden geveld. De gedachte is dat er wat insecten naar het heidegebied zullen verhuizen en dat jonge korhoenders in het landbouwgebied kunnen foerageren. In eerdere stukken hebben we het al gehad over de realiteitszin van de voorgenomen maatregelen en over alle praktische bezwaren (intensieve landbouw, drukke weg, toerisme e.d.). Met het vonnis van het Haags Gerechtshof is meer dan duidelijk geworden dat de overheid rechtsbescherming moet bieden, ook in zaken tegen de overheid. Door bos te kappen zal er CO2 vrijkomen en zal er in de toekomst veel minder CO2 kunnen worden ingevangen. Door heel veel bos te kappen zal er heel veel CO2 vrijkomen en nóg minder kunnen worden ingevangen. Dat is geen versterking van de natuur, dat is voorbijgaan aan de rechtsbescherming van de bevolking en van de vigerende gedachten over de uitstoot en invang van broeikasgassen.
Zoals eerder bericht, schreef De Volkskrant op 8 oktober 2018 dat, om de wereldklimaatdoelen te halen, een oppervlak zo groot als India vol moet worden geplant met biobrandstofgewassen en bos. Biobrandstof is absoluut geen oplossing voor het klimaatprobleem, integendeel, maar op grote schaal bos planten is wat anders dan in Overijssel bos kappen en vergunningen afgeven aan landbouw en industrie (lees: meer broeikasgassen uitstoten). De provincie zou getuigen van moed als zij bereid is de grondgedachten voor de maatregelen te heroverwegen en zou getuigen van transparantie indien zij financieel inzicht biedt in alle uitgaven die al zijn gedaan om de geplande maatregelen op de Sallandse Heuvelrug voor te bereiden plus alle nog te verwachten uitgaven.
Stop
De voorgenomen maatregelen op m.n. de Sallandse Heuvelrug zijn al lang achterhaald door de realiteit. Als inwoners van deze provincie mogen we verwachten dat de Nederlandse overheid, ook op provinciaal niveau in Overijssel, haar verantwoordelijkheid neemt en afziet van de voorziene, draconische ontbossing. Pas dan kan de natuur zich versterken, al of niet met aanvullende en professionele maatregelen om de bodem minder zuur te maken. Op korte termijn zal beperking van de uitstoot van broeikasgassen door met name de landbouw hoog op de agenda van de provincie moeten komen te staan. Economische ontwikkeling is mooi, maar mag zeker niet leiden tot de enorme risico’s die de Verenigde Naties de wereld voorspiegelen bij het niet bereiken van de klimaatdoelen. Het is nog niet te laat. Het bos staat er nu nog (deels). Laat het alstublieft staan.
De provincie en het Europese hof
Begin oktober hebben we een mail gestuurd naar gedeputeerde Hester Maij, waarin we naar aanleiding van de Urgenda-uitspraak, hebben gevraagd om, vanuit de verantwoordelijkheid van de overheid ten aanzien van dreigend klimaatgevaar, de discrepantie tussen de voorgenomen maatregelen en de broeikasconsequenties op te heffen door af te zien van de voorziene boskap op de Sallandse Heuvelrug. Tot op heden hebben we geen reactie mogen ontvangen. Voorlopig wachten we dan maar op de reactie op onze zienswijzen voor de MER en de resultaten van de MER. Verder is de verwachting dat het Europese Hof van Justitie zich op 7 november 2018 uitspreekt over de rechtsgeldigheid van de PAS (zie bericht 15).