Op 16 april 2019 heb ik op persoonlijke titel een formele klacht ingediend bij Staatsbosbeheer. De aanleiding daarvoor is dat de organisatie op die datum volop van zins was om de oorspronkelijke Natura2000/PAS-plannen op de Sallandse Heuvelrug gewoon uit te voeren. De klacht bestaat uit zeven punten. Drie dagen later krijg ik bericht dat mijn mail is doorgestuurd naar een medewerker van bosbeheer die telefonisch contact met me zal opnemen. Dat is niet mijn bedoeling. Ik wil graag schriftelijke antwoorden op een aantal prangende kwesties rond de verdere boskap aan de Helhuizenkant om duidelijk te krijgen hoe Staatsbosbeheer in vredesnaam kan volhouden om in ons aller belang enorm veel bos te gaan kappen. Die schriftelijke antwoorden zijn er op 27 mei toch gekomen. Voor nu haal ik er even vier uit.
Input van omwonenden
Eén van mijn klachten betreft het ontbreken van overleg met de bewoners voorafgaand aan de besluitvorming en een redelijke mogelijkheid tot inspraak ná de besluitvorming. Staatsbosbeheer reageert als volgt: Vanaf 2016 hebben we samen met provincie Overijssel en andere betrokken partners actief omwonenden en belangstellenden van N2000-gebieden betrokken bij de ontwikkelopgave. In de bijlage die Staatsbosbeheer meestuurt, wordt duidelijk dat de Sallandse Heuvelrug in mei 2013 is aangewezen als Natura2000-gebied. In februari 2015 organiseert de provincie vijf bijeenkomsten in de regio, aangekondigd in een huis-aan-huis-blaadje. Daarna ligt het ontwerp-beheerplan ter inzage. In mei 2016 wordt het beheerplan vastgesteld. In juli en augustus 2016 is er beroep mogelijk tegen het beheerplan. Ik kom er niet achter waar Staatsbosbeheer nu vanaf 2016 omwonenden en andere belangstellenden actief heeft betrokken bij de ontwikkelopgave. Wie toevallig het lokale sufferdje en/of een lokale bijeenkomst van de provincie heeft gemist (vrijwel alle omwonenden), weet niets van de terinzagelegging van het ontwerp-beheerplan. Even later staat iedereen voor voldongen feiten. Alle goedbedoelde informatiebijeenkomsten vanaf 2017 zijn mosterd na de maaltijd. Door mensen niet actief te betrekken bij zoiets belangrijks als hun leefomgeving, zet Staatsbosbeheer betrokkenen buitenspel. Het antwoord van Staatsbosbeheer is dan ook uitermate teleurstellend.
CO2 en klimaatakkoorden
De massale boskap strookt niet met de klimaatakkoorden, waarin is afgesproken dat bomen nodig zijn voor CO2-invang. Al zou Staatsbosbeheer elders bomen planten, duurt het jaren voordat die dezelfde opvangcapaciteit hebben. Bovendien mag Staatsbosbeheer die CO2-invang niet afwentelen op andere gebieden binnen en buiten Nederland; heel het land moet zijn verantwoordelijkheid nemen. Staatsbosbeheer antwoordt als volgt: Staatsbosbeheer werkt aan groei van het Nederlandse bosareaal. In onze bossen neemt de hoeveelheid vastgelegde CO2 per hectare toe, omdat er duidelijk minder hout wordt gekapt dan er groeit. Samen met de provincies kijkt Staatsbosbeheer nu naar de balans tussen klimaat en biodiversiteit binnen Natura2000/PAS-gebieden. Heel Nederland staat op zijn kop over de excessieve boskap in ons land. Facebook en Twitter ontploffen al maanden waar het gaat om bomenkap. Kranten en TV geven aan dat er per saldo jaarlijks een paar duizend hectare aan bos verdwijnt. Om bij te dragen aan de klimaatakkoorden rond CO2 is elke boom bijzonder waardevol en onmisbaar. Staatsbosbeheer overlegt momenteel met de provincie. Binnenkort zal men ons ‘mededelen’ wat daaruit is gekomen. Wanneer gaan ze nu eens overleggen met de wetenschap, met agrariërs, met bewoners, met Urgenda, kortom met de samenleving, om tot een onderbouwde, verantwoorde en een breed gedragen aanpak te komen? De top-down-benadering van Staatsbosbeheer is en blijft zwaar bedroevend.
Stikstof
De verzuurde grond in het gebied is voor een groot deel het gevolg van stikstofdepositie vanuit de landbouw en veeteelt (verkeer, industrie en buitenland). Staatsbosbeheer heeft op geen enkele manier kunnen onderbouwen hoe de omvorming van bos naar heide bijdraagt aan een verbeterde opvang van stikstof, en wil blijven dweilen met de kraan open. Staatsbosbeheer erkent dat de omvorming van bos naar heide niet bijdraagt aan een verbeterde opvang van stikstof. Met de maatregelen wil men het heidelandschap en de daarin levende planten en dieren weerbaarder maken tegen de negatieve effecten van stikstofdepositie. Voor de goede orde verwijst men met een hyperlink naar de herstelstrategieën van Synbiosys-Alterra. Laat Staatsbosbeheer vooral op basis van dit document werken aan de kwalitatieve verbetering van de bestaande heide. Maar op geen enkele manier heeft Staatsbosbeheer geantwoord waarom er bos moet worden opgeofferd voor nieuwe heide. Er gaat daarmee een groot gebied voor van het bos afhankelijke soorten verloren, terwijl de soorten die voorkomen op de oude en nieuwe heide (met de aanhoudende negatieve effecten van stikstofdepositie) op geen enkele manier weerbaarder wordt gemaakt. Staatsbosbeheer pakt verschijnselen aan (waarvan het resultaat uiterst onzeker is), maar niet de oorzaken. Blijkbaar durft deze natuurbeheerder vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid voor de natuur geen statement en geen afspraken te maken met andere sectoren om te komen tot een allesomvattend natuur- en klimaatgericht plan. Eerder lijken de afhankelijkheid van de provincie en het belang van de eigen organisatie voorop te staan.
Biodiversiteit
De excessieve ontbossing zou nodig zijn voor versterking van de biodiversiteit. Met de huidige geplande Natura2000/PAS-maatregelen, waarin nagenoeg elke resultaatverplichting ontbreekt, bestaat de kans dat er een vlindertje, een vogeltje en een kamsalamander bij zullen komen. Daar staat tegenover dat andere dieren worden afgeschoten en afgevangen. Het leefgebied van bosdieren wordt vernietigd. Het inruilen van het ene dier voor het andere is geen versterking van de biodiversiteit. Het dient alleen maar om de eigen organisatie aan het werk te houden. Om de aandacht van de klacht af te leiden, heeft Staatsbosbeheer heel veel woorden nodig om het ontstaan van Natura2000 toe te lichten. Om te besluiten met het feit dat de Sallandse Heuvelrug een Natura2000-gebied is met aandacht voor habitattypen en doelsoorten. De maatregelen moeten leiden tot verbetering van kwaliteit. Het is moeilijk te accepteren dat Staatsbosbeheer op deze manier een antwoord geeft, waar feitelijk niks in staat. Ik, wij, heel Nederland maakt zich grote zorgen over de extreme boskap en Staatsbosbeheer wil dat sussen met ‘het is zo afgesproken en we gaan de kwaliteit verbeteren’. Elke inhoudelijke vraag over het waarom en over de resultaten wordt al jaren systematisch uit de weg gegaan. Dat belooft weinig goeds voor het reflectieproces dat Staatsbosbeheer nu tijdens het broedseizoen uitvoert omtrent de geplande boskap en de klimaatdoelstellingen. Gaat daar serieus iets uit komen of gaat Staatsbosbeheer met holle frasen op ongeveer dezelfde manier verder als in de Natura2000/PAS-plannen staat? Dat kan en mag gewoon niet waar zijn!